حیات غرب - مطهره شفیعی: «خبرگان دو وظیفه دارد، تعیین رهبری یا تشخیص رهبری و وظیفه دوم نظارت بر رهبری است. این نظارت یعنی چه؟ آیا این نظارت، نظارت استطلاعی است یا نظارت استصوابی؟ اگر نظارت استصوابی باشد، معنایش این است که رهبر هر کاری که می‌خواهد بکند باید بیاید از ما اجازه بگیرد. یعنی واقعاً رهبر یک کشور باید دائم اجازه بگیرد؟ مسلماً این طور نیست. یک مسئله هم استطلاعی است، یعنی ما برویم دنبال کار ایشان و تمام کارهای ایشان را زیر و رو کنیم که شما چه کار می‌کنید و چه کار نمی‌کنید؟ به نظر من هر دوی اینها به این معنا درست نیست. من می‌گویم این نظارت، نظارت حراستی است و این در دنیا هم هست. یعنی مراقبتی که منشأ حفظ رهبری باشد. نگذاریم کارهای خلاف در مملکت واقع شود یا حملاتی واقع شود یا ایشان مورد هجمه قرار بگیرد، خود ما باید سینه‌ها را سپر کنیم و حفظ کنیم که تنها به میدان نیاید و صحبت کند.» این جملاتی بود که مرحوم آیت‌ا... مهدوی کنی در دیدار اعضای موتلفه داشت که در خرداد 91 در ارگان حزب موتلفه منتشر شد. آیت‌ا... مهدوی کنی در روزهای انتهایی مهر ماه امسال دار فانی را وداع گفت. رحلت روحانی میانه‌رو هر دو جناح سیاسی کشور را در غم فرو برد چرا که می‌دانستند حضور شخصیت‌هایی با روحیه او که منافع ملی را بر منافع دیگر برتر می‌دانست اطمینان بخش آرامش کشور بود و وداع با آنان را باید به سوگ نشست. فراتر از شخصیت سیاسی آیت‌ا... مهدوی کنی، او دارای شخصیت حقوقی هم بود و ریاست مجلس خبرگان که مهمترین نهاد با اعضای شناخته شده و دلسوز است را برعهده داشت. پس از رحلت آیت‌ا... مهدوی‌کنی اما این سوال مطرح شد که چه فردی مانند او می‌تواند آنچنان که در سطور بالا آمده است، وظایف و چشم‌اندازهای این مجلس را تشریح کند؟

 چهارمین رئیس مجلس خبرگان

در ماده 79 قانون انتخابات شورای نگهبان آمده است: «هرگاه يك يا چند نفر از خبرگان فوت يا استعفا نمايند و يا به هر علتي حوزه انتخابيه‌اي نماينده‌اي را از دست بدهد، در صورتي كه بيش از يك سال به پايان دوره قانوني مجلس خبرگان باقي باشد وزارت كشور با تأييد شوراي نگهبان براي انتخاب جانشين آنان براساس قانون انتخابات خبرگان و آئين‌نامه اجرايي آن اقدام مي‌نمايد. مدت نمايندگي اينگونه منتخبين فقط تا پايان دوره قانوني مجلس خبرگان است.» فارغ از اینکه آیت‌ا... مهدوی کنی از اعضای مجلس خبرگان بود ریاست این مجلس که تا سال 89 برعهده آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی بود را پذیرفت و در این جایگاه قرار گرفت. البته پیش از آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی، مرحوم آیت‌ا... مشکینی تا سال 86 عهده‌دار این سمت بود که پس از او ریاست مجلس خبرگان به آیت‌ا... هاشمی سپرده شد بنابراین فردی که جایگزین آیت ا... مهدوی کنی خواهد شد چهارمین رئیس این مجلس محسوب می‌شود.

 چه زمانی رئیس چهارم انتخاب می‌شود؟

طبق آنچه روال است، در اولین جلسه مجلس خبرگان وضعیت کرسی ریاست آن مشخص خواهد شد . جلسه پانزدهم این مجلس در شهریورماه سال جاری برگزار شد که در آن زمان آیت‌ا... مهدوی کنی در بیمارستان بستری بود بنابراین اداره جلسه به آیت‌ا... هاشمی شاهرودی سپرده شد. با توجه به آنکه در آن مقطع امید به بهبود آیت‌ا... مهدوی کنی وجود داشت، هاشمی شاهرودی به عنوان رئیس مجلس خبرگان مطرح نشد. اکنون این مجلس فاقد رئیس است و برای این کرسی گمانه‌زنی‌ها آغاز شده است. روز پنجشنبه حجت‌الاسلام تقوی در جایگاه رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه درباره زمان تعیین رئیس مجلس خبرگان گفته بود « هم‌اینک آیت‌ا... هاشمی شاهرودی مجلس خبرگان را به خوبی اداره می‌کنند و طبعا در اولین جلسه، رئیس مجلس خبرگان تعیین می‌شود.» اگر طبق روال همیشگی اجلاس خبرگان رهبری برگزار شود، در اسفندماه شاهد جمع شدن اعضای این مجلس خواهیم بود البته هنوز مجلس خبرگان بطور رسمی زمان این امر را تعیین نکرده است و باید منتظر اعلام رسمی دبیرخانه مجلس خبرگان بود.

 استقبال از ریاست مجدد آیت‌ا... هاشمی

در گمانه زنی‌ها برای تعیین رئیس جدید مجلس خبرگان اولین نامی که به ذهن متبادر می‌شود آیت‌ا... علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی است. او سالها ریاست این مجلس را بر عهده داشته و مورد اعتماد اعضای خبرگان است. اعضای مجلس خبرگان به عنوان دلسوزان کشور بسیار خوب آگاه هستند که در سال 89 چه اتفاقاتی سبب شد تا آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی جایگاه ریاست را به آیت‌ا... مهدوی کنی بسپارد اما اکنون با حاکم شدن فضای اعتدال بر کشور بسیاری آیت‌ا... هاشمی را بهترین گزینه تصدی ریاست مجلس خبرگان می‌دانند. استقبال از حضور رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بر کرسی ریاست مجلس خبرگان به اندازه‌ای است که منتقدان پروپاقرص وی هم نمی‌توانند با این موضوع مخالفت کنند چنانکه حسین شریعتمداری 30مهرماه در جمع دانشجویان درباره رئیس جدید مجلس خبرگان گفت: «مباحثی از قبل مطرح بود، عده‌ای هاشمی رفسنجانی را مطرح می‌کردند. نامزد دیگر هم مهدوی‌کنی بود که ایشان به رحمت خدا رفتند و آیت‌ا... جنتی هم که اسم‌شان مطرح بود اعلام کردند که ریاست خبرگان را نمی‌پذیرند. حال با تغییراتی که رخ داده ممکن است معادلات فرق کند البته برخی از افراد هیأت‌رئیسه نیز مطرح بودند که در این مورد باید چند روزی صبر کرد، البته این بحث‌ها از همین امروز شروع شده است و افرادی مطرح شده‌اند که اگر بگوییم ممکن است خطا باشد.»

 هاشمی شاهروی، توانا اما جوان

از افراد دیگری که می‌توان آنها را از گزینه‌های تصدی ریاست مجلس خبرگان دانست، آیت‌ا... سیدمحمود هاشمی شاهرودی است. وی در حال حاضر نایب‌رئیس مجلس خبرگان است که از شهریورماه یعنی پس از بستری شدن آیت‌ا... مهدوی کنی در بیمارستان ریاست موقت اجلاس خبرگان را بر عهده گرفت. شاهرودی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مجمع تشخیص مصلحت نظام است. وی سابقه ریاست قوه قضائیه از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۸ را هم در کارنامه دارد. آیت‌ا... هاشمی شاهرودی طبق آنچه در سایت مجلس خبرگان منتشر شده، نماینده استان خراسان رضوی در این مجلس است.

 احتمال کمرنگ ریاست آیت‌ا... یزدی

آیت‌ا... محمد یزدی را هم می‌توان گزینه دیگر ریاست مجلس خبرگان رهبری دانست. البته به نظر می‌رسد او شانس زیادی برای جلوس بر کرسی ریاست مجلس خبرگان نداشته باشد. در ابتدا لازم است اشاره شود که آیت‌ا... یزدی رقیب آیت‌ا... هاشمی برای کرسی ریاست مجلس خبرگان بود که سایت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره آن روز چنین نوشته است:« آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی اسفند ماه 1387 در انتخابات هیات رئیسه با کسب ۵۱ رأی از ۷۹ رای خبره مجتهد حاضر در مجلس توانست از محمد یزدی - که موفق به کسب تنها 26 رأی شده بود- پیشی بگیرد. آرای به دست آمده نشان داد طیف آیات مصباح یزدی و محمد یزدی (علیرغم حمایت احمدی‌نژاد) با هاشمی رفسنجانی فاصله زیادی دارند.» آیت‌ا... یزدی مدتهاست حضور پررنگی هم در عرصه سیاست ندارد و ظاهرا ترجیح داده در سکوت به فعالیتهای مدنظر خود بپردازد.