نظرهایی که 'خبر' وانمود می شوند


حیات غرب - یحیی معماری - رسانه از قدرتمندترین ابزارهای عصر ارتباطات است که به سرعت می توانند تحولات و رخدادهای جهان را به جامعه انتقال دهند و کارکردهایی چون آگاه سازی افکار عمومی و آموزش مخاطبان را ایفا کند.

البته یکی از مهمترین کارکردهای رسانه ها در جوامع رشد نیافته و غیربرخوردار، کمک به فرایند توسعه در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... است و به همین خاطر حتی نوعی از روزنامه نگاری در ادبیات تئوریک ژورنالیستی بنام Devlopment Journalism یا روزنامه نگاری توسعه گرا تعریف شده است.

اما نکته قابل تاملی که در رسانه های مجازی کشور از جمله خبرگزاری های شناسنامه دار و سایت های مختلف و حتی وبلاگ ها قابل درک است، وفور گفته ها و به اصطلاح نظر افراد مختلف در مورد یک موضوع خاص با هدف نوعی انتفاع (ترویج تفکر و باوری خاص یا حتی بزرگنمایی کردن برخی افراد با ابزار رسانه) می باشد که در قالب 'خبر' به مخاطبان عرضه می شود.

این نوع اظهار نظرهای افراد خاص در مورد سوژه های ریز و درشت که حتی در مواردی کلی گویی هایی غیر تخصصی و غیرحرفه ای می باشد، با الصاق تصویر شخص نظر دهنده همراه است و در واقع مخاطب پس از آنکه کل مطلب را می خواند، نکته جدیدی به داشته ها و معلومات ذهنی اش تزریق نمی شود در حالی که یکی از ویژگی های خبر، تازه بودن سوژه، داشتن اطلاعات دست اول و زمان رخداد آن است.

وفور اظهار نظر افراد بخصوص با ایجاد سایت هایی با اجاره دامنه های .com و .ir در سال های اخیر به حد اعلای خود رسیده است در حالی که در بیشتر موارد، گردانندگان این سایت ها با 'وی گفت' و 'وی افزود' ها، عامدانه یا ناآگاهانه آب به آسیاب عده ای افراد می ریزند که در ورای هر مطلب و عکسی که از آنها درج می شود، مطامعی را هدفگیری کرده اند و دریغ که رسانه ها هم ابزاری برای رسیدن به اهداف شان می شوند که بارزترین آسیب این رویه، بی خبری از مطالبات افکار عمومی و تبدیل شدن رسانه به تریبون برخی چهره های خاص است.

تولید محتوا یکی از کارکردهای هر خبرنگار و رسانه است بدین معنا که اگر شمارگان آنچه که خبرش می خوانیم را در اولویت قرار ندهیم و هر مطلب بی کیفیتی را برای عقب نماندن از کورس 'کمیت' منتشر نکنیم، آنگاه است که خبرنگار با فراغ فکر در پی سوژه هایی می رود که در جامعه به وفور وجود دارد ولی اغلب زیر خاک غفلت مدفون شده اند و چنین است که تیزبینی یک خبرنگار می تواند خالق گزارش های خبری، اخبار و مطالبی نو و دست اول باشد که برای جامعه هم تازگی دارد و هم جذابیت و هم اینکه مسوولان را متوجه چالش های اساسی و مورد غفلت خواهد کرد مثلا تهیه خبری در مورد وجود یک نابینا در روستایی دورافتاده که موفق شده است به درجه استاد دانشگاهی برسد یا مثلا پرداختن به برخی مفاسد و زد و بندهایی که در یک مجموعه خاص و بدور از چشم مسوولان نظارتی رخ می دهد آن هم با پوشش قانون و مقررات و.. می تواند نمونه ای از این دست اخبار باشد.

در استان کرمانشاه متاسفانه حالت نظرگیری از افراد در خبرگزاری ها و سایت های خبری بسیار پررنگ تر از تولید محتوای دست اول و نافع به حال استان و البته جذاب برای شهروندان است.

روزانه ده ها اظهارنظر از سوی افرادی که یا در پی شهرتند یا از چهره های سیاسی هستند و پشت دروازه های کنکور انتخابات مانده اند و یا افرادی که مطامعی دارند و... در خبرگزاری ها و سایت های استان کرمانشاه منتشر می شود که هرگز دارای ویژگی های خبر نبوده و فقط یک خروجی دارد آن هم برجسته سازی برخی افراد.

جالب اینکه در همین رابطه و در ماه دی زمستان گذشته که همراه با جمعی از همکاران ایرنای سراسر کشور با مدیرعامل سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی دیدار داشتیم، ایشان تاکید فراوانی در این مورد داشتند که همکاران ایرنا از انتشار نظر به جای خبر بپرهیزند و سعی کنند محتوای دست اول تهیه کنند.

محمد خدادی چنین رویه ای را عادت غلطی دانست که در گذشته، ایرنا را حتی تا سطح یک پایگاه اطلاع رسانی تنزل شان داده بود اما تاکید ایشان بر این نکته استوار بود که نظرگیری را همکاران ایرنا متوقف کنند و روی به تولید محتوا و اخبار دست اول بیاورند. 

البته اظهار نظر در رسانه ها هرگز مساله ای نکوهیده نبوده و نیست اما در عرف روزنامه نگاری برای این نوع مطالب هم قالب های ویژه ای در نظر گرفته شده است از جمله بیان نظر در قالب سرمقاله، مقاله، تفسیر، یادداشت و... اما اینکه بخواهیم بجای تولید محتوا و خبر، نظرگیری و برجسته سازی افرادی خاص با اهدافی خاص (منطبق بر تئوری رسانه ای اثر برجسته سازی یا Aganda Setting Effect) را در دستور کار قرار دهیم، هم باعث ریزش چشمگیر مخاطبان می شود و هم بی اعتمادی را برای رسانه خود خریداری می کنیم بنابراین راز موفقیت یک رسانه در واقع گرا بودن، پرداختن به چالش های واقعی و موانع بازدارنده توسعه، تولیدات دست اول و جذاب، عدم وابستگی به افراد و زیر سیطره برخی ذی نفوذان قرار نگرفتن می باشد.

اضافه کردن نظر

کد امنیتی
تازه سازی