حیات غرب - وقتی می‌گوییم اردوی دانش‌آموزی ،فورا به یاد آن کارتون زیبا و شیرین سفرهای علمی می‌افتیم که همه را از کوچک و بزرگ پای تلویزیون میخکوب می‌کرد. بچه‌های یک مدرسه با اتوبوس زرد رنگ ،همراه با معلمی ماجراجو و یک آفتاب پرست به دامان طبیعت می‌رفتند، گاه به اندازه یک‌هاگ کوچک می‌شدند تا روند تکثیر قارچ‌ها را بررسی کنند یا مراحل تشکیل یک دانه را ببینند. اولین‌بار ایده برپایی اردوها درسال 1876 در APPENZEL درمنطقه ALPS سوئیس شکل گرفت. شخصی به نام « PASTOR BION» اردوهایی برای بچه‌ها ترتیب داد که در آنها خانه‌های درختی می‌ساختند، آواز می‌خواندند ونمایش اجرا می‌کردند. از آن زمان تاکنون اردوها در کشورهای مختلف و با تنوع فراوانی نسبت به شکل اولیه آن به اجرا درآمده است و تا به امروز ادامه دارد. با این حال مفهوم اردوها در ایران چندان شناخته نشده و مورد استقبال و توجه قرار نگرفته است. گردش‌های دسته‌جمعی دانش‌آموزان ایرانی تنها در چند اردوی کوتاه‌مدت در پارک‌ها و مناطق حومه‌ای شهر خلاصه می‌شود. این برنامه‌ها تنها بر محور تفریح و سرگرمی تمرکز یافته‌ است و هدف آموزشی و تربیتی پشت آن وجود ندارد. سوالی که به ذهن می‌رسد این است که متولی برگزاری این اردوها چه ارگانی است ؟ یا اینکه در کشورهای دیگر این اردوها چگونه  برگزار می‌شود ؟   

 اهداف و مزایای اردو

اهداف و مزایای اردو را می‌توان به‌طور خلاصه به شرح زیر عنوان کرد:1. کسب تجربه 2.افزایش روحیه تعاون، مشارکت‌جویی و مسئولیت‌پذیری3. گسترش خلاقیت‌های عملی، هنری، ورزشی و کشف استعدادهای نهفته 4. ارتقای مهارت تصمیم‌گیری و حل مساله 5 . آموزش نظم و انضباط6. شناخت بهتر خویشتن 7. یادگیری برقراری ارتباط موثر8 . آموزش و انتقال برخی مفاهیم مهم زندگی 9. تخلیه فشار روانی و رهایی از تنیدگی.

 بررسی اردو در کشورهای پیشرفته

بسیاری از کشورهای جهان و حتی کشورهای آسیایی امروز از تشکیلات ملی و سازمانی برای هدایت اوقات فراغت نوجوانان و جوانان برخوردار هستند به طوری که در این سازمان‌ها و اتحادیه‌ها طیف وسیعی از  فعالیت‌های اجتماعی، ورزشی، هنری، تفریحی و... تحت پوشش قرار می‌گیرد. در سوئد بسیاری از دانش‌آموزان تابستان‌های خود را در اردوگاه‌ها می‌گذرانند. تابستان برای این  بچه‌ها به‌معنای شنا در دریاچه یا دریاست. برطبق برنامه مدارس این کشور تمام بچه‌های سوئدی باید تا سن 11 سالگی شنا کردن را آموخته ومهارت‌هایی در مقابل  خطرات شنا کردن کسب کنند. درکانادا اردوهای دانش‌آموزی بسیار متداولند و اردوهای بسیار پیشرفته‌ای با کمک بخش خصوصی و دولتی برنامه‌ریزی می‌شود. وزارت آموزش وپرورش شیلی هر سال در تعطیلات کریسمس و تابستان برای دانش‌آموزان اردوهای  زمستانی و تابستانی برگزار می‌کند. در این کشور اردوهای بسیاری برای یادگیری زبان انگلیسی از طریق فعالیت‌های گروهی مثل بازی‌ها یا برپایی تئاتر وجود دارند. بیشتر اردوهای تابستانی در چین توسط هیات آموزشی دولتی این کشور نظارت و اجرا می‌شوند. اما درسال‌های اخیر برنامه‌هایی هم از طریق بخش خصوصی شروع به کار کرده‌اند. اردوهایی برای آوردن  دانش‌آموزان سراسر جهان به این کشور وجود دارند تا به کسانی که علاقه‌مند هستند زبان و فرهنگ چین آموخته شود. درقبرس اردوهای تابستانی در سطح بسیار وسیعی برگزار می‌شوند. کلیسا، دولت و سازمان‌های دیگر برای بچه‌هایی که بضاعت کافی مالی برای شرکت دراین اردوها ندارند  اعانه جمع‌آوری می‌کنند. در ایالات متحده اردوهای تابستانی بسیاری از دانش‌آموزان را به سوی خود جلب می‌کند. آنها هرروز اشکال متنوع‌تر و باکیفیت‌تری به خود می‌گیرند و حیطه خود را به بسیاری از مهارت‌های خاص‌تر و جدیدتر  گسترش می‌دهند. 

 اردو در ایران

اوقات فراغت فرصت طلایی‌ای است كه می‌تواند زمینه مناسبی برای رشد و بالندگی افراد را فراهم آورد به شرط آنكه قدرش را بدانیم و با کم‌توجهی از كنار آن نگذریم .این مساله به‌ویژه درمورد جوانان و نوجوانان از حساسیت بیشتری برخوردار است. در ایران وظیفه گذران اوقات فراغت بر عهده 4نهاد اجتماعی است که شامل خانواده، مراکز آموزشی، مراکز مذهبی و دولت است. دولت‌ها با توجه به اختیارات و امكانات وسیعی كه در اختیار دارند و همچنین با توجه به توسعه كاركردهایی كه ازگذشته برعهده داشته‌اند و انتظارات جدیدی كه مردم از آنها دارند، در برنامه‌ریزی برای بهبود و غنی تر كردن نحوه گذران اوقات فراغت مردم خصوصا جوانان، نقش عمده ای ایفا می‌كنند. به استناد سند ملی توسعه و ساماندهی امور جوانان، برنامه ساماندهی اوقات فراغت جوانان در نوزدهمین جلسه شورای عالی جوانان کشور مصوب و در اردیبهشت سال 1384 به تصویب هیات محترم وزیران رسید که ساختار اجرایی سند در چهار سطح سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت طراحی شده است.  اجرای برنامه‌های مربوط به اوقات فراغت جوانان با توجه به تقسیم کار ملی مصوب ستاد ملی ساماندهی امور جوانان، برعهده کلیه دستگاه‌های دولتی، نهادهای عمومی فعال و همچنین نهادهای ملی و بخش خصوصی است که شامل بیست و هفت وزارتخانه، سازمان و نهاد شامل وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون،  وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت کشور، سازمان بسیج مستضعفین، سازمان بهزیستی، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری، بنیاد شهید و امور ایثارگران، جمعیت هلال‌احمر، وزارت ورزش و جوانان،شهرداریها، سازمان حج واوقاف، سازمان بسیج دانش‌آموزی و مساجد هستند. همچنین سامانه اطلاعاتی پایگاه‌های اوقات فراغت از سال 87  راه‌اندازی  شده و ارتقای آن به پورتال جامع اوقات فراغت در سال91 انجام گرفته است. ولی واقعیت این است که به‌رغم برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته اردوهای برگزارشده در سطح کشور نه پاسخگوی طیف گسترده‌ای از نوجوانان و جوانانی است که اوقات فراغت خود را هر سال بدون برنامه سپری می‌کنند و نه تامین‌کننده بخش قابل‌ملاحظه‌ای از سلایق  و نیازهای این دوره سنی. واقعیت انكارناپذیر اینكه با افزایش اوقات فراغت برنامه‌ریزی نشده و تعطیلات غیرهدفمند، آسیب‌های اجتماعی در جامعه افزایش می‌یابد. این موضوع، بیانگر اهمیت پرداختن به برنامه‌ریزی برای افزایش بهره‌وری اوقات فراغت، به‌ویژه برای نسل جوان است. 

* این مقاله چکیده‌ای تحقیقی درباره اردوست که توسط مهتاب حاتمی، بهین بابایی، فرناز فرخ، مریم نریمانی و ندا حداد انجام شده است.