حیات غرب - «شاید اگر فواید کتاب خواندن و مضرات نخواندن آن، شبیه همان اتفاقی بود که بعد از مسواک زدن و نزدن به وضوح دیده می‌شد، حالا مردمی ‌داشتیم که هم کتابخوان بودند و هم برای نشان دادن کتابخوانی‌شان، با همدیگر رقابت می‌کردند...» این را استاد دانشگاهی که ما در آن درس می‌خوانیم گفت و ادامه داد: «دوستان من، شاید باور نکنید اما این روزها، سرانه مطالعه کشور ما به لطف راه افتادن دوباره تب نمایشگاه کتاب با رشد چشمگیری روبه‌رو بوده و از حدود دو سه دقیقه در سال به چهار پنج دقیقه افزایش پیدا کرده است. جالب‌تر است بدانید که اگر همین «نمایشگاه‌بازی»ها یک سال برپا نشود، آن وقت سرانه زمانی مطالعه در کشور ما برابر می‌شود با گینه بیسائو در قاره آفریقا.»

اگر قرار باشد بدون تعارف برای شما از کتاب و کتابخوانی در ایران بگوییم، باید اعترافی صریح و واقعی داشته باشیم و آن هم این‌که بسیاری از مردم ایران بر اساس مخاطب‌سنجی‌های صورت‌گرفته طی سال‌های گذشته، بر خلاف ابراز علاقه ظاهری‌شان، اساساً کتاب خواندن را دوست ندارند. آن‌ها به‌ندرت به کتابخانه می‌روند و فقط گاهی اوقات روزنامه می‌خوانند. وضعیت فعلی کتاب در ایران، به آن‌جا رسیده که حالا بسیاری از انتشاراتی‌ها با صراحت از پایان عصر کتاب‌های کاغذی می‌گویند و معتقدند در ایران، همراه با چند کشور مدرن دنیا و حتی زودتر از آن‌ها، مردم قصد دارند مکتوبات کاغذی را از سبد خرید ملزومات فرهنگی خانوادگی‌شان خارج کنند و به اعتقاد همین صاحبان انتشارات، باید دیگر به فکر سایت‌های اینترنتی و کتابخانه‌های دیجیتالی باشیم ولاغیر.

حالا که قرار به بررسی وضعیت مطالعه و حال و هوای کتابخوانی در ایران رسید باید موضوع دیگری را هم به اطلاع شما برسانیم. بر اساس نظر همه کارشناسان فرهنگی (روی عنوان «همه» دقت داشته باشید) شما به عنوان یک انسان اگر می‌خواهید آدم با معلومات و مطلعی باشید، باید و باید کتاب بخوانید. فرقی هم ندارد که کتاب خواندن‌های شما روی صفحات کاغذی باشد یا مانیتور کامپیوتر. شما باید بخوانید. از رمان‌های جنایی و خانوادگی تا کتاب‌های روانشناسی و شعر. خُب این هم یک واقعیت است که گفتیم تعدادی از مردم مطالعه کردن را دوست ندارند و به نظر آن‌ها كاري کسل‌کننده است. آن‌ها ترجیح می‌دهند با دوستان‌شان بیرون بروند و بازی‌های کامپیوتری انجام بدهند. البته تشویق به مطالعه کردن به این معنی نیست که از صبح تا شب در خانه بمانید و فقط مطالعه کنید؛ بلکه یادآوری این موضوع است که سعی کنیم همیشه وقتی برای مطالعه در برنامه‌ریزی روزانه‌مان قرار دهیم. باور کنید مطالعه کردن به اندازه فعالیت‌های دیگرتان مهم است. از طریق مطالعه کردن دانشی را به دست می‌آوریم که تا آن زمان نمی‌دانستیم و چیزهایی را کشف می‌كنیم که برای ما ناشناخته بوده. علاوه بر آن نیز غنی از واژگان است. مطالعه به ما این امکان را می‌دهد که فکر کنیم و تحلیل کنیم. مطالعه باعث می‌شود که دانسته‌های‌مان و اطلاعات‌مان را در بحث و گفت‌وگوهایی که شرکت می‌کنیم در اختیار دوستان‌مان بگذاریم. علاوه بر آن مطالعه کردن نوعی آموزش به خود است؛ بدون این‌که نیازی به معلم باشد!
بیایید حداقل به احترام هفته‌ای به نام هفته کتاب هم که شده، چند برنامه کاری را در زندگی‌مان بگنجانیم. همین یکی دو هفته این کار را انجام دهید و اگر پاسخ مثبتی گرفتید، آن را در طول سال هم ادامه دهید. اصلا این گزارش را بگذارید به حساب یک تمرین خانوادگی برای بهتر زندگی کردن. این صفحه را جدا کنيد و بچسبانید روی در یخچال خانه‌تان. هر روز هم سری به آن بزنید و مثل خوردن قرص و شربت، یکی از پیشنهادهایش را عملی کنید؛ حتی برای یک هفته،
 نه بیشتر.
 
اول: در این هفته بر اساس یک برنامه قبلی، دقایقی از وقت زندگی‌‌تان را صرف خواندن کتاب برای کودکان کنید. یعنی آن‌ها را بنشانید جلوی خودتان، یک کتاب به انتخاب آن‌ها بردارید و به صورت نمایشي برای‌شان بخوانید. مطمئن باشید با یک بار خواندن صحیح این کتاب، برای همیشه موضوع و نتیجه آن در ذهن کودک باقی می‌ماند. اگر باور نمی‌کنید، ماجرای همین کتاب را چند روز بعد از کودک سوال کنید تا ببینید چطور با هیجان می‌تواند آن را برای شما تعریف کند.
   
دوم: یکی از کارهایی که در قدیم رایج بوده و حالا کمرنگ شده، رفاقت‌های کتابی است. قدیم‌ترها البته این موضوع بین بانوان بیشتر رایج بوده؛ به این معنا که یک كتاب را به چند قسمت موضوعی تقسیم مي‌کردند و هر قسمت را یکی از دوستان با صدای بلند می‌خواند و بقیه گوش می‌دادند. بیایید در این هفته همین کار را تمرین کنید. با یک دوست، به نوبت و هر کدام بخشی از کتاب را برای همدیگر بخوانید. این کار علاوه بر این‌که لذت بسیاری دارد باعث محکم‌تر شدن دوستی‌تان هم مي‌شود.
 
سوم: و بالاخره این‌که در خانواده‌تان یک گروه مطالعاتی شکل دهید! یک یا دوبار در هفته، یک ساعت یا حتی نیم ساعت به نوبت برای همدیگر کتاب بخوانید. مطمئن شوید از کتابی که انتخاب کرده‌اید همه لذت می‌برند. اگر شما کودکی در خانواده دارید، ابتدا کتابی برای او بخوانید که برایش جذاب‌تر است و سپس برای دیگر اعضای خانواده‌تان بخوانید. کتابخانه‌ها محل مناسبی هستند براي اين‌که با خواندن کتاب‌هایی که دوست دارید لذت ببرید و یاد بگیرید.
   
پی‌نوشت مهم: حال و روز مطالعه در ایران اصلا خوب نیست و به همین دلیل هستند بسیاری از کتاب‌هایی که علیرغم فاخر بودن، مدت زیادی است به خاک خوردن در قفسه‌های کتاب‌فروشی‌ها و کتابخانه‌ها مشغولند. به شما پیشنهاد می‌کنیم که برای صرفه اقتصادی و حفاظت از محیط زیست کتاب‌های دست دوم بخرید، در صورتی که کتاب‌های زیادی در خانه دارید که آن‌ها را مطالعه کرده‌اید به دیگران فرصت دهید آن‌ها را مطالعه کنند. می‌توانید اين كتاب‌ها را به کتابخانه‌ها هدیه دهید یا با قیمت کمتر بفروشید. درباره یک طرح ویژه و مهم هم در همین ویژه‌نامه با شما صحبت می‌کنیم. شما می‌توانید کتاب‌تان را گُم کنید!