دانشگاه آزاد در کنکور امسال ظرفیت دکترای معماری واحدهای خود را 30 برابر افزایش داده و همین موضوع مخالفت‌هایی را از طرف کارشناسان به همراه داشته است.

اعلام نتایج کنکور دانشگاه آزاد، یک واقعه مهم دیگر را در حوزه آموزش معماری کشور رقم زد. برای اولین‌بار در تاریخ ایران، امسال، دانشگاه آزاد عزم خود را جزم کرده که 300 نفر را در مقطع دکترای رشته معماری جذب کند؛ یک اتفاق بی‌سابقه برای رشته‌ای که زمانی از مهمترین و کم دانشجوترین رشته‌های مهندسی کشور بود.

نگاهی به کارنامه دانشگاه آزاد نشان می‌دهد که این دانشگاه تا به حال تنها در سه واحد آموزشی خود دانشجوی رشته دکترای معماری جذب می‌کرد؛ واحد تهران مرکز و علوم تحقیقات در تهران و واحد نجف‌آباد اصفهان. این سه مرکز دانشگاه‌هایی هستند که در طول نزدیک به دو دهه آموزش معماری توانسته‌اند برای خود اعتباری جلب کرده و با نزدیک شدن به بدنه علمی رشته معماری، از استادان این رشته دعوت به همکاری کنند. از سوی دیگر همین موضوع سبب شده که این سه دانشگاه در طول زمان حیات خود به تکمیل امکانات آموزشی- البته در حد توان- بکوشند و به اصطلاح دانشگاه شوند.

ماحصل این تلاش‌ها در طول چندین سال باعث شده که این سه دانشگاه هر ساله در مجموع 20 دانشجوی دکترای معماری جذب کرده و آموزش دهند اما امسال اعلام نتیجه کنکور دانشگاه آزاد ظرفیت عجیبی را برای این مقطع آموزشی در نظر گرفته که اعتراضاتی را موجب شده است.

بر اساس آن‌چه که فرم اعلام نتایج کنکور این دانشگاه در دست قرار می‌دهد امسال 25 واحد دیگر از این دانشگاه در شهرهای مختلف نزدیک به 300 دانشجوی معماری در مقطع دکترا جذب خواهند کرد. موضوعی که فرآیند آموزش یک رشته بحث برانگیز در مقطعی حساس را حساس‌تر می‌کند. قزوین، ساوه، اصفهان، کرمانشاه، اراک، یاسوج، اردیبل، رشت، کرج، اهواز، زاهدان، تبریز، بروجرد، شهرکرد، سمنان، بوشهر، همدان، تهران شمال، تهران جنوب، کیش و امارات واحدهای تازه نفسی هستند که از طرف مدیریت دانشگاه آزاد برای جذب دانشجوی دکترای در رشته معماری تایید صلاحیت شده‌اند.

اما سوال اینجاست که آیا این واحدهای دانشگاهی امکانات لازم را برای ورود 300 دانشجو در مقطع دکترا دارند؟ چندی پیش معاون آموزشی دانشگاه آزاد در گفتگو با خبرنگار هنرآنلاین از تاکید مدیریت جدید این دانشگاه بر توجه به مقطع دکترا در رشته‌های مختلف خبر داد و گفت: "سیاست پیش روی این دانشگاه افزایش دانشجویان دکترا در رشته‌های مختلف است چرا که این دانشگاه در نظر دارد، در رقابت با دیگر دانشگاه‌های داخل و خارج، سطح علمی خود را افزایش داده و از طرف دیگر بتواند از این نیروهای تازه نفس برای تکمیل کادر آموزشی خود بهره ببرد."

اظهارات او در حالی است که بسیاری از اساتید حوزه معماری، حتی دانشگاه‌های دولتی پیشگام در حوزه آموزش معماری را توانا به آموزش دانشجویان در مقطع دکترا نمی‌دانند و معتقدند که چنین رویکردی باعث بروز وضعیت فعلی در حوزه معماری شده است. به عنوان نمونه، پروفسور محمد منصور فلامکی به هنرآنلاین گفت: حتی اگر نخواهیم درگیر انگیزه‌های ایجاد این میزان فضای آموزشی معماری بشویم باز هم این سوال مطرح است که چرا شاهد این گستردگی آموزشی بوده‌ایم و آیا بستری برای ارتقای کیفیت آموزشی در این حوزه فراهم شده است یا نه. واقعیت این است که بخشی از این مسئله افزایش مراکز آموزش معماری، مربوط به تقاضای دانشجویانی است که به امید داشتن آیندهِ کاری در این رشته درس می‌خوانند. حالا ممکن است با علاقه وارد این رشته شده باشند و آن را پیگیری کنند یا اینکه انتخاب این رشته برای‌شان اهمیتی نداشته باشد. سوی دیگر ماجرا، بازاری است که دانشکده‌های معماری آن را فراهم کرده‌اند. بنابراین در بررسی همین دو ضلع انگیزشی در می‌یابیم که شکل تقاضا که پدیدآورنده عرضه بوده با مشکلاتی همراه بوده و هست.

به گفته این استاد دانشگاه، سوال اینجاست که چقدر متخصص و تحصیل کرده معماری داریم که بخواهند به این حجم بالای تقاضا پاسخ بدهند و فرآیند آموزش آنها را آغاز کنند و از این تعداد چقدر از آنها، سواد لازم را دارند. بحث من اینجا ایراد گرفتن به این و آن نیست، بحث نقد فرآیندی است که به وجود آمده و باید تکلیفش روشن شود. افزایش تعداد دانشجویان معماری، لزوما به نفع معماری کشور نخواهد بود.

اشاره این استاد دانشگاه به نبود هیات علمی در بسیاری از دانشگاه‌هاست و به نظر می‌رسد، 25 دانشگاهی که امسال برای اولین بار رشته معماری را به دانشجویان دکترا درس خواهند داد از این مشکل رنج می‌برند و قرار است آن را با استادهای پروازی و یا حتی استادانی که فقط اسمی از آن‌ها در فهرست هیات علمی دانشگاه است، برطرف کنند.

از سوی دیگر با فرض پذیرفتن افزایش یک‌باره ظرفیت پذیرش دکترای این رشته، سوال دیگر اینجاست که آیا این اتفاق کیفیت معماری در شهرها را کاهش نخواهد داد؟

پاسخ اول این است که هر چه مطلعان در حوزه معماری افزایش پیدا کنند امید برای اهمیت یافتن معماری در جامعه بیشتر و بیشتر خواهد شد و چه بهتر آن که این مطلعان همگی تحصیلات آکادمیک در حد و اندازه دکترا داشته باشند اما پاسخ دیگری هم هست که آن را می‌توان با توجه به بازارهای سیاهی که در حوزه معماری و ساخت و ساز کشور به وجود آمده دریافت.

علی کرامتی، مدرس مرکز آموزشی سهند که به صورت خصوصی دوره‌های آموزش معماری برگزار می‌کند به هنرآنلاین درباره این موضوع توضیح می‌دهد: "آن چه که امروز معماری از آن رنج می‌برد، همان موضوع مدرک‌گرایی صرف در این رشته است. امروز بسیاری از کارگاه‌های ساختمان‌سازی، امضا و مدرک معماران را به عنوان رزومه‌کاری خود مطالبه می‌کنند و حتی حاضرند که بابت آن به فرد اجاره‌ای ماهیانه نیز پرداخت کنند. همین موضوع بسیاری را به سمت این رشته کشانده تا یک شبه ره صد ساله طی کنند. اگر گرفتن مدرک دکترا در دانشگاه آزاد، 50 میلیون تومان هزینه داشته باشد، آنها می‌توانند چند ماهه این مبلغ را به با اجاره دادن مدرک خود بازگردانند و این اتفاق هولناکی است."

بسیاری از کاربران شبکه‌های مجازی، گفته‌اند که افزایش ظرفیت دانشگاه آزاد حق برابری در قبولی مقطع دکترای معماری برای همه ایجاد کرده و از آن استقبال کرده‌اند، کارشناسان اما نگران دو نکته مهم‌اند؛ اول، اصالت معماری که در حال از بین رفتن است و دوم بازار کاری که قرار است حالا به جای 20 متقاضی، 300 متقاضی داشته باشد.

اضافه کردن نظر