بازار قدیم استان کرمانشاه و داد و ستدهای آن

توضیحات

:::

دسته: مقالات |

منتشر شده در شنبه, 17 اسفند 1392 18:27 |

 ایوب صفری - مدیر سایت اندیشه کرمانشاه 

منبع - اندیشه کرمانشاه - موقعیت و اهمیت تجاری كرمانشاه، نیاز به بازارهای مناسب را ضروری می نموده و بازارهای شهرهای مختلف استان كرمانشاه و مخصوصا بازار شهرهای کرمانشاه(قرمیسین)، طزر، بازار مرج القلعه، بازار حلوان، بازار کنگوبار/کنگاور و بازار دینور، خصوصا در دوران اسلامی به بعد(که اطلاعات ما از تاریخ اقتصادی کرمانشاه روشن تر است)، در در منابع تاریخی و آثار سیاحان و جغرافی نویسان، مکررا مورد اشاره قرار گرفته اند. تقریبا در تمام شهرهای كرمانشاهان، بازارهای سرپوشیده وجود داشته که در منابع، ذکرهایی از آنها به میان آمده است لیکن ارزیابی تک به تک این بازارهای قدیمی، در این مجال نگنجیده و ذیلا، بازار قدیم شهر کرمانشاه، مورد اشاره قرار می گیرد.

بازار سرپوشیده کرمانشاه،از معروفترین بازارهای اینچنینی در ایران بوده که به صورت بازسازی شده، هنوز هم در مرکز بافت قدیمی کرمانشاه، باقی بوده و به "تاریکه بازار" معروف است. این بازار بزرگ که مورد توجه بسیاری از مورخین قرار گرفته است(با نوع معماری كهن خود که هنوز هم آثار آن برجای مانده)، از فعالیت تجاری وسیع در كرمانشاه قدیم، همچون دیگر شهرهای معتبر آن دوران به سان "ری و همدان و شوش قبل از دوران اسلام" و "اصفهان و شیراز و كرمان و تبریز دوره های پس از اسلام"، نشان دارد.

برخی از پادشاهان در ایجاد و توسعه بازار شهر كرمانشاه، اهتمام و نقشی موثرتر داشته اند، از آن جمله می توان به خسرو پرویز در پیش از اسلام و عضدالدوله و بدر بن حسنویه در دوران پس از اسلام، اشاره نمود. به تصریح منابع، در دوره استیلای بنی حسنویه، در کرمانشاه بازارهایی دولتی ایجاد شد كه اجناس را به قیمت ارزان در اختیار مردم قرار می دادند. در این بازهارها كلیه اشیاء و مواردی كه در شهرها، برای خرید مورد نیاز بود، عرضه می شده است.

منابع تصریح کرده اند که بدربن حسنویه، تمام مایحتاج مردم شهر کرمانشاه را به ارزانترین قیمت در بازار دولتی کرمانشاه گرد آورد و همه كسانی كه از خزانة اموال (اموال دیوانی) مقرری خود را به طور ثابت دریافت می داشتند، را موظف نمود که تمام آن را در این بازار به مصرف خرید اجناس و اشیاء مورد احتیاج خود برسانند.

نکته دیگر آنکه، براساس نوشته احسن التقاسیم و دیگر منابع، بازار کرمانشاه در اطراف مسجد جامع شهرواقع بوده است و البته عمده اهمیت آن، به جهت معاملات و مبادلات تجاری با کاروان های بازرگانی بوده است که در طول شاهراه شرق به غرب، تردد می نموده اند.به خصوص آنکه كرمانشاه از قديم الايام در مسير راههاي تجاري مهم و خصوصا جاده ابريشم بوده است.

 ضمن آنکه در مجموع، کرمانشاه به عنوان شهری ارزان که در آنجا قیمت ها پایین بوده، معرفی شده است. ابن حوقل که خود از کرمانشاه بازدید نموده است، پس از اشاره به «ارزانی قیمت ها»، به وفور کالا و فراوانی عایدات در این شهر اشاره کرده است. درحقیقت، میان این "فراوانی عایدات" و "ارزانی در بازار کرمانشاه"، رابطه ای مستقیم وجود داشته است. یکی از زمان هایی که قیمت ها در کرمانشاه و دیگر شهرهای استان، کاملاً ارزان بوده، زمان بدربن حسنویه را نام برده و اقدامات اقتصادی او و همچنین نظارتش بر بازارها و قیمت را دلیل این امر دانسته اند. جالب اینجاست که برخی جغرافی نویسان اسلامی حتی کرمانشاه را شهری «مفت» خوانده اند.

چنانچه استخری اشاره کرده، بیشتر مبادلات کرمانشاه همچون ایالت جبال، با "زر سرخ" انجام می گرفته است و درعین حال، سکه های محلی نیز در بازار کرمانشاه رواج داشته که از معروفترین این سکه ها، دینار بدری بوده است. منابع متقدم حتی از ضرابخانه های واقع در کرمانشاه سخن گفته اند که اولین آنها، گویا در عصر بنی کاکویه در کرمانشاه راه اندازی گردیده است.

توضیح: مباحث مربوط به تولیدات و صادرات و واردات کرمانشاه، در مبحثی مستقل، مورد اشاره قرار می گیرد.