ایران، غایب جاده جدید ابریشم

توضیحات

:::

دسته: مقالات |

منتشر شده در چهارشنبه, 10 شهریور 1395 08:30 |

حیات غرب - در حاشیه دیدار ولی عهد عربستان از چین، او از اجرائی‌شدن طرح دوجانبه احیای مجدد جاده ابریشم تا پایان سال ٢٠٣٠ میلادی خبر داد و گفت کشورش از ابتکار عمل یاد‌شده چین به‌عنوان مهم‌ترین شریک تجاری ریاض استقبال می‌کند. جاده یا همان راه ابریشم که نخستین‌بار «فردیناند ریختوفن»، جغرافی‌دان آلمانی، این نام را برایش برگزید، مجموعه شبکه راه‌های به‌هم‌پیوسته بوده که خاور و باختر و جنوب آسیا را به هم و به شمال آفریقا و شرق اروپا پیوند می‌داد و تا سده پانزدهم میلادی هزارو ٧٠٠ سال بزرگ‌ترین شبکه بازرگانی دنیا به شمار می‌آمد. این راه از شهر «توان‌هوانگ» چین آغاز و با عبور از ترکستان شرقی امروزی از درون آسیای مرکزی مي‌گذشت و در طول مسیر، وارد سمرقند و بخارا می‌شد و در ادامه از مرو، سرخس، نیشابور و گرگان به ری می‌رسید و با عبور از قزوین و زنجان و اردبیل و تبریز و ایروان در ترابوزان یا بیکی از بندرهای آن‌زمان ‌شام پایان می‌گرفت. گفتنی است مهم‌ترین کالایی که از خاک ایران به‌عنوان بارزترین زنجیره این چرخه می‌گذشت، ابریشم بود؛ اما از آنجایی که ایرانیان مقدار زیادی از ابریشم خام را از چین وارد می‌کردند، این محصول را به نام خود اختصاص دادند و فراورده‌های حاصل از آن را به مناطق باختری می‌فروختند. حال چین و عربستان با نادیده‌گرفتن ایران، به رونق دوباره جاده ابریشم می‌اندیشند، آگاهان سیاسی بر این باورند که نفت به‌عنوان مهم‌ترین عامل وصلت چین و عربستان، باعث شده حجم روابط دوجانبه در سال گذشته میلادی از مرز ٦٠‌ میلیارد دلار نیز بگذرد، چراکه ریاض بزرگ‌ترین صادرکننده این طلای سیاه و چین برجسته‌ترین وارد‌کننده آن به شمار می‌رود. در این میان، رویکرد پکن برای بستن قراردادهای هنگفت با هدف نمک‌گیرکردن ریاض شاید گزاف نباشد، زیرا هرچه باشد پکن باور دارد عربستان، از مدارس ترویج‌دهنده تفکر وهابی در مناطق مسلمان‌نشین این کشور حمایت مالی می‌کند و مقام‌های چین کاهش نفوذ اقلیت مسلمان را در سر پرورانده و خطر آشوب‌های احتمالی آنها در جامعه چین را محتمل می‌دانند. از سوی دیگر ریاض نیز درصدد تغییر وجهه‌اش در این کشور برآمده؛ شاهد این ادعا تخصیص ٤٠‌ میلیون دلار کمک بلاعوض مقام‌های عربستانی به چین پس از زلزله سیشوآن در تابستان ٢٠٠٦ است که در رسانه‌های این کشور بازتاب گسترده‌ای داشت. حال چین و عربستان آگاهانه به حذف نقش پررنگ ایران در جاده ابریشم پرداخته‌اند و بی‌توجه به حضور آن، می‌خواهند جاده ابریشم جدیدی بین خود ایجاد کنند، بی‌خبر از اینکه موزه هرمیتاژ سن‌پترزبورگ گنجینه‌ای از اشیاي باستانی ایرانی در مسیر جاده ابریشم را در خود جا داده و در سال گذشته بخشی از این میراث در آمستردام به نمایش عموم درآمد.