فوق‌العاده‌ا­ی برخوردار است. همچنین به نظر می­رسد که تنوع صادرات غیرنفتی نه‌تنها به عنوان دیدگاهی اقتصادی، بلکه به‌عنوان راه‌حلی سیاسی می­تواند دولت را در رسیدن به اهدافش کمک کند. به همین منظور به طرح چند سوال از علی دینی ترکمانی اقتصاددان پرداختیم که در ادامه متن گفت و گو از نظرتان خواهد گذشت. 

 با توجه به اینکه صادرات غیرنفتی از مهم‌ترین مسائل اقتصادی کشور است، ارزیابی شما از کیفیت صادرات غیرنفتی در کشور چیست؟ 

اولین پیش‌فرض، داشتن مزیت رقابتی در تولید کالا و خدمات است. یعنی اگر نتوانیم کالا و خدمات که قابلیت رقابت داشته‌باشد را تولید کنیم، طبیعی است که نمی‌توانیم صادرات خوبی داشته‌باشیم که این امر هم مرتبط با پروژه­ تولید، تکنولوژی و مدیریت تولید است. مزیت رقابتی تحت تاثیر مجموعه عوامل طرف عرضه و تقاضا، برنامه­ریزی راهبردی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب است. اگر مجموعه این عوامل در سطح بنگاهی و کلان کشور به درستی فراهم شود، تولیدات کشور متنوع­تر و با‌کیفیت‌تر و هزینه تولید کاهش پیدا خواهد کرد. لذا بحث اول داشتن تکنولوژی تولید،خلاقیت فناورانه و دسترسی به مزیت رقابتی 

است . به طور مثال هم اکنون شرکت فولکس واگن اتومبیلی ساخته‌است که در صد کیلومتر، میزان مصرف بنزین آن کمتر از یک لیتر است. یعنی به مزیت رقابتی قابل قبولی رسیده است و این امر از طریق سرمایه­گذاری بر نیروی انسانی، تحقیق و توسعه، مدیریت کارآمد رخ داده است. زمانی که این موارد در فرآیند تولید لحاظ شود، در مرحله بعد صادرات کالا وخدمات مطرح می­شود. که در چنین شرایطی بحث ارتباط با کانال­های بازاریابی جهانی تبلیغات، برندسازی و ارائه یک تصویر خوب از کالا مطرح می­شود  که این موارد به عرضه کالاهای تولید شده در عرصه بازارهای جهانی کمک‌می­کنند. 

 در شرایط کنونی اقتصاد کشور می­­توان یکی از دلایل کاهش صادرات غیرنفتی را مشکلاتی که تولید داخل با آن روبه‌روست، عنوان کرد، آیا صرفاً با دادن تسهیلات به واحدهای تولیدی مشکل تولید حل خواهد شد و به تبع آن شاهد افزایش صادرات غیرنفتی خواهیم بود؟ 

پرداخت تسهیلات سبب می‌شود که مشکل نقدینگی بنگاه­ها کمتر شود و چرخ تولید مثل سابق یعنی قبل از دوره­ تحریم‌ها به حرکت درآید. در دوره­ سابق تولیدات ما از کیفیت چندانی برخوردار نبوده‌است. لذا می­توان گفت دادن تسهیلات به تنهایی برای اینکه صادرات غیرنفتی خوبی داشته باشیم، کفایت نمی‌کند. همانطور که من بارها در سخنرانی و بحث­های مختلف نیز تاکید کردم، باید ظرفیت جذب افزایش پیدا کند. یعنی توانایی ما در تبدیل منابع در دسترس از جمله تسهیلات به ظرفیت­های تولیدی مولد باید بیشتر شود. اگر این اتفاق رخ دهد که تابعی از مهارت‌های مدیریتی، سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی و تابعی از تعاملات قوی منطقه­ای است، آن موقع است که می­توان دانش علمی و فنی که در جهان وجود دارد را به داخل منتقل تا تکنولوژی تولید را در داخل متحول کنیم و صادرات غیرنفتی افزایش یابد. 

 آیا طی یکسال اخیر حجم صادرات غیرنفتی به نسبت به سال­های گذشته از رشد برخوردار بوده است؟ 

بستگی دارد که صادرات غیرنفتی را چگونه حساب کنیم. اگر صادرات پتروشیمی را در نظر بگیریم؛ افزایش قابل توجهی را دارا بوده است. به‌طوری که طی سال­های 91 و 92 چیزی حدود 32 تا 35 میلیارد دلار افزایش پیدا کرده است. اما اگر صادرات پتروشیمی را کنار بگذاریم، رقم پایین­تری خواهد بود. و عمده صادرات ما همان صادرات سنتی گذشته را شامل می­شود؛ مثل فرش، خشکبار، محصولات کشاورزی و غیره. واقعیت امر این است که در صادرات کالاهای کارخانه­ای که تکنولوژی متوسط و پیشرفته است در حد صفر هستیم و جایگاهی در بازارهای جهانی نداریم. البته آمار دقیقی از صادرات در این خصوص در اختیار ندارم. اما چنانچه نرخ رشد اقتصادی 6/4 درصدی اعلام شده امسال محقق شود، می‌توان گفت که صادرات غیرنفتی نیز به نسبت به سال گذشته از رشد برخوردار بوده است. 

 تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی مثل تورم و... بر صادرات غیرنفتی را چگونه می­بینید؟ 

زمانی که تورم افزایش پیدا می­کند، قدرت مزیت رقابتی صادرات را کاهش می­دهد و باعث می­شود هزینه­های تولید افزایش یابد و اگر این افزایش تولید و تاثیر آن روی حاشیه سود صادرات از تغییر افزایش نرخ نسبی ارز جبران نشود. طبیعتا باعث می­شود که مزیت رقابتی در بازارهای جهانی کاهش یابد. لذا برای اینکه صادرات افزایش یابد باید تورم مهار شود. و برای اینکه تورم مهار شود، باید همانطور که عرض کردم ظرفیت جذب را ارتقا دهیم و از این طریق می­توان تحولات فناورانه را در اقتصاد کشور نهادینه کرد تا طرف عرضه اقتصاد رشد بیشتری داشته باشد. چنانچه نشانه­های تورمی مهارشود، هزینه تولید کالا و خدمات کاهش پیدا خواهد کرد. در این حالت بخش صادراتی از نظر قیمت و کیفیت صادراتی مزیت بیشتری پیدا خواهد کرد. یکی از مشکلات بخش صادراتی کشور ظرفیت جذب پایین است و باید اقداماتی برای افزایش ظرفیت جذب انجام گیرد.