امروز : یکشنبه, 30 ارديبهشت 1403
ميانگين گفت‌وگو در خانواده ؛ کمتر از 15 دقيقه
- توضیحات
- :::
- دسته: مصاحبه |
- منتشر شده در سه شنبه, 19 آبان 1394 18:11 |
حیات غرب - زهرا سليماني: اينكه هر يك از ما در روز چقدر براي اعضاي خانواده خود وقت مي‌گذاريم مساله‌اي است كه در سال‌هاي اخير نسبت به آن هشدار داده شده است، آن هم به اين دليل كه با گسترش فعاليت شبكه‌هاي اجتماعي اعضاي خانواده زمان طولاني را در طول روز به آن اختصاص مي‌دهند كه همين امر پيامدي جز دوري اعضاي خانواده با يكديگر را به دنبال ندارد. عدم توجه اعضاي خانواده به نيازهاي يكديگر، نارسايي‌ها و تبعات جبران‌ناپذير و بنيادي را براي خانواده‌ها به دنبال دارد.
در سال‌هاي اخير همواره هشدار‌هايي در اين باره داده شده كه روابط درون‌خانوادگي كاهش چشمگيري داشته است. نحوه برقراري ارتباط در بين اعضای خانواده را در ايران و در حال حاضر چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
خانواده، مهم‌ترين و موثرترين نهاد اجتماعي است. يكي از مهم‌ترين كاركردهاي نهاد خانواده ايجاد بستر براي رشد و تعالي اعضاي آن است. تقويت روابط بين اعضاي خانواده باعث ايجاد حس صميميت بين آنها مي‌شود. هر يك از افراد در خانواده تكيه‌گاه محكمي براي يكديگر محسوب مي‌شوند كه همين امر مي‌توانند مشوقي براي دستيابي به اهداف آنها باشد. يكي از مهارت‌هاي مورد نياز براي زندگي اجتماعي به ويژه در خانواده كسب مهارت گفت‌وگو است.
ميزان گفت‌وگو در بين خانواده‌هاي ايراني الان چقدر است؟
بنابر تحقيقي كه به نام فرهنگ گفت‌وگو در خانواده‌هاي ايراني انجام دادم، ميانگين گفت‌وگو در بين خانواده‌هاي ايراني در چند سال گذشته 15 دقيقه بود، اما اگر اين تحقيق هم‌اكنون انجام شود خواهيد ديد كه به دليل وجود شبكه‌هاي اجتماعي متعدد و فعاليت اكثر افراد در آنها به نسبت نرخ گفت‌وگوي اعضاي خانواه نيز با يكديگر كاهش يافته است. گفت‌وگو و تعامل به معناي واقعي يك مهارت است، آن هم به اين دليل كه هر گفت‌وگو و تعامل هدفمندي مي‌تواند به تحقق اهداف در زندگي افراد تاثيرگذار باشد. افراد با كسب مهارت گفت‌وگو مي‌آموزند كه چه زماني براي صحبت كردن مناسب است و چه مكاني را بايد براي تاثير‌گذاري گفت‌وگوي موثر بايد انتخاب كنند. در واقع خوب گوش كردن و بيشتر توجه كردن به مباحث ديگران يكي از راه‌هاي ايجاد گفت‌وگوي هدف‌دار و تاثيرگذار است. به اين ترتيب مي‌توان صريح و شفاف راجع به موضوعات گوناگون با يكديگر به گفت‌وگو پرداخت.
براي ارتقاي مهارت گفت‌وگو در جامعه بايد از چه مهارت‌هايي بهره جست؟
در گفت‌وگوي صريح افراد صادقانه و بدون ترس به بيان افكار و انتظارات خود مي‌پردازند. اين نوع گفت‌وگو باعث افزايش اعتماد به نفس در فرد و احترام به حقوقش مي‌شود. در اين شيوه افراد واقع‌بين و منعطف هستند و كسي اجازه سوءاستفاده از آنها را ندارد. در اين نوع گفت‌وگو صميمت بين خانواده‌ها افزايش مي‌يابد و به نسبت افراد علاقه‌مند مي‌شوند كه به بيان احساسات و خواسته‌هاي خود بپردازند. در اين نوع گفت‌وگو بي‌شك مشكلات در اسرع وقت حل و فصل مي‌شود. در گذشته شب‌نشيني‌هاي خانوادگي تاثير مطلوبي بر انسجام خانواده‌ها و اقوام داشت. هم‌اكنون نيز گفت‌وگوي موثر مي‌تواند شدت تنش‌ها را كاهش د‌هد. خانواده‌هايي كه سبك گفت‌وگوي صريح را انتخاب مي‌كنند به نسبت ميزان صميميت در آنها افزايش مي‌يابد. هر يك از افراد در جامعه بايد مهارت گفت‌وگو را بياموزند، براي مثال اينكه چگونه سوال پرسيده شود و چگونه پاسخ داده شود هر يك از اين مباحث نيازمند كسب مهارت است. در ضمن چگونگي استفاده از تكنيك‌هاي زبان بدن نيز مي‌تواند در تاثير‌گذاري صحبت‌ها روي مخاطب موثر باشد. به كارگيري هر يك از اين مهارت‌ها در گفت‌وگوهاي ميان‌فردي نشان‌دهنده توجه به فرد مقابل است. اين امر باعث مي‌شود صحبت با كيفيت بهتر و طولاني‌تر انجام شود. در گفت‌وگوي موثر بايد از موضوعات تنش‌زا پرهيز كرد. بايد دانست كه در هيچ گفت‌وگويي نبايد به شيوه تحكمي و آمرانه با فرد مقابل صحبت كرد. عدم وجود فرهنگ گفت‌وگو كاهش محبت در بين اعضاي خانواده را به دنبال دارد. براي مثال اگر در يك گفت‌وگوي مناسب و صريح ميزان صميميت ارتقا يابد به نسبت محبت نيز در بين اعضاي خانواده بيشتر مي‌شود و به اين ترتيب رابطه صميمي‌تر مي‌شود. با بررسي آمار وقوع خشونت‌هاي خانگي، تعارضات خانوادگي، طلاق و ديگر نارسايي‌ها در جامعه مي‌توان به تغيير سبك زندگي، فقر محبت و بروز ديگر عوامل تنش‌زا در جامعه اذعان داشت. يكي از ضرورت‌هاي خانواده‌هاي امروز وقت گذاشتن درباره موضوعات مربوط به خود است. براي مثال گفت‌وگو درباره اينكه ديگري چه كار مي‌كند، چه حرف‌هايي گفته است يا چه چيزي خريده است نه تنها منجر به افزايش ارتباط موثر نمي‌شود، بلكه اين عوامل باعث بروز ديگر نارسايي‌ها نيز مي‌شود.
چندي پيش در يكي از مقاله‌هاي اجتماعي دليل بروز 97درصد از اختلافات در خانواده‌هاي ايراني عدم گفت‌وگوی موثر و بروز سوءتفاهم‌ها عنوان شده بود. به نظر شما چگونه مي‌توان شدت اين نارسايي‌ها و سوءتفاهم‌ها را در زندگي كاهش داد؟
در برخي مواقع بيان يك كلمه مي‌تواند برداشت‌ها متفاوتي را براي مخاطب در پي داشته باشد. براي مثال اگر به فرد مقابل گفته شود كه «تو فرد دهن‌بيني هستي» با اينكه به او گفته شود «تو فرد منعطفي هستي» هر يك از اين جملات بار معنايي متفاوتي را براي مخاطب به دنبال دارد. بايد دانست هر كلمه بار مثبت و منفي فراواني را به دنبال دارد و اين امر باعث بروز سوءتفاهم‌هاي متعدد مي‌شود. برخي از پژوهش‌ها نشان می‌دهند بروز 70 تا 80 درصد از سوءتفاهم‌ها در روابط افراد به دليل عدم كسب مهارت گفت‌وگوي مناسب است. هر يك از افراد چه در درون و چه در بيرون از خانواده نيازمند برقراري ارتباط با ديگران است. اين در حالي است كه مهارت گفت‌وگوی هدفمند و ايجاد ارتباط موثر يك فن است كه عدم برقراري اين مهارت در زندگي باعث بروز درگيري و دعواهاي متعدد مي‌شود.
چگونه مي‌توان به ارتقاي اين مهارت‌ها پرداخت؟
فراگيري اين مهارت ذاتي نيست، بلكه بايد مهارت‌هاي ارتباطي را ياد گرفت. اينكه فرد بياموزد كه چگونه و با چه كلمه‌اي بايد سوالش را بپرسد نشان‌دهنده مهارت اوست. در اغلب موارد اگر افراد به شكل صريح به گفت‌وگو با يكديگر بپردازند به نسبت تاثير‌گذاري‌شان نيز افزايش مي‌يابد. قبل از يادگيري مهارت سخن گفتن بايد خوب گوش كردن را آموخت تا فرد مقابل بتواند حرفش را بزند. در كسب مهارت گفت‌وگو پرهيز از پرسش‌هاي طولاني و عدم استفاده از كلمات تحقيرآميز مورد تاكيد قرار گرفته است. در ضمن بايد در گفت‌وگو به احساسات فرد مقابل احترام گذاشت و بالطبع به كنترل احساسات خود نيز توجه داشت. اگر در گفت‌وگو توانايي ارتقاي اين مهارت‌ها ايجاد نشود به نسبت اعتماد فرد مقابل نسبت به گوينده از بين مي‌رود. عدم رعايت اين مهارت‌ها دوري عاطفي در روابط خانواده‌ها را به دنبال دارد كه اين ضعف فقر محبت را به وجود مي‌آورد و منجر به كسب محبت از افرادي خارج از خانواده مي‌شود. كسب محبت از اعضاي خانواده يكي از پاك‌ترين و ناب‌ترين احساسات است و هر فرد براي احياي آن بايد دنبال كسب مهارت و توجه به آن باشد.