ماجرای «حق پخش تلویزیونی» در ورزش و به‌ویژه در فوتبال تبدیل به کلاف سردرگمی شده که کشیدن آن به‌هرسو، سردرگمی بیشتری در پی دارد؛ الان بیش از چهارسال است که جمله‌ای تکراری از سوی مسوولان فدراسیون فوتبال شنیده می‌شود که اجازه ورود دوربین‌های صداوسیما به ورزشگاه‌ها را نمی‌دهند. «تهدید» دم‌دستی‌ترین گزینه‌ای بوده که همواره برای گرفتن حق طبیعی فوتبال از صداوسیما به کار رفته است.
در شرایطی که فوتبال حرفه‌ای در دنیا بخش اعظمی از درآمد خود را از طریق حق پخش و اسپانسرینگ تامین می‌کند تیم‌های ایرانی هنوز در خم کوچه اول مانده‌اند. عرف در سازوکار حرفه‌ای بر این است که بین 45 تا 65درصد هزینه تیم‌ها از طریق حق پخش تلویزیونی تامین می‌شود و مابقی این هزینه هم از طریق اسپانسر، نقل و انتقال و.... حالا تصور این موضوع که تیم‌های ایرانی از داشتن بیش از نیمی از سهم طبیعی‌شان محروم مانده‌اند دورنمای کمرنگی از فاجعه‌ای که آنها را تهدید می‌کند به دست می‌دهد.
تلویزیون ظاهرا از پرداختن حق پخش بازی‌ها طفره می‌رود و درواقع پخش رایگان این بازی‌ها را حق خود می‌داند. البته از زمانی که AFC بحث محرومیت تیم‌های ایرانی از حضور در بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا را مطرح کرد، رویکرد کمی عوض شد و صداوسیما برای حفظ ظاهر هم که شد حاضر به پرداخت حق پخش تلویزیونی شد.
این پذیرش هم در نوع خود جالب‌توجه بود؛ اهالی صداوسیما قراردادی صوری امضا کردند و زمانی که پای پرداخت به‌میان آمد دوباره بهانه‌گیری‌ها شروع شد. در واقع آن قرارداد طوری تنظیم شده بود تا بهانه AFC برطرف شود وگرنه در عمل پولی دست فدراسیون را نگرفت. با فشار بیشتر سرانجام صداوسیما قراردادی سه‌ساله با فدراسیون فوتبال منعقد کرد که در واقع اگر این کار را نمی‌کرد سنگین‌تر بود!
رد پیشنهاد خارجی‌ها
حاصل آن همه فشار، بسته‌شدن قراردادی قسطی بود که طی آن صداوسیما موظف شد در سه‌قسط و طی سه‌سال پول حق پخش تلویزیونی مسابقات را بپردازد. عزیزمحمدی، رییس اتحادیه لیگ کشور با تایید این موضوع به «شرق» گفت: «صداوسیما قرارداد سه ساله‌اش به پایان رسیده و در این سه‌سال نزدیک به 5/45میلیاردتومان به فدراسیون داده است؛ سال اول 13، سال دوم 15 و سال سوم هم که 17/5میلیاردتومان پرداخته است». این پول در شرایطی به فدراسیون داده شده تا در اختیار تیم‌ها قرار بگیرد که با «چانه‌زنی» به این رقم رسیده‌اند و ظاهرا این مبلغ کمتر از این مورد هم بوده است.
سه‌سال 45میلیاردتومان! در عمل این مبلغ از پولی که صداوسیما در این مدت به‌جیب زده است بسیار ناچیز است و حتی در مقایسه با پیشنهاد تلویزیون‌های خارجی بسیار ناچیزتر؛ همان سه‌سال پیش شبکه تلویزیونی «الجزیره» برای خرید حق پخش تلویزیونی فوتبال ایران مبلغ 150میلیاردتومان پیشنهاد داد. این در حالی است که به‌گفته عزیز محمدی «آن مبلغ، تازه قرار بود به دلار هم پرداخت شود.»در این میان دولت که بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های صداوسیما را متقبل می‌شود به‌خوبی می‌داند که رخت بربستن فوتبال از شبکه‌های ملی می‌تواند چه ضرر بزرگی روی دستش بگذارد و طبیعی است که اجازه ندهد پای تلویزیون خصوصی به‌میان بیاید.
عزیزمحمدی یکی از افرادی است که شایعه ورود وزارت اطلاعات به این موضوع را تکذیب می‌کند: «تلویزیون تحت اداره دولت است و طبیعی است که اگر تلویزیونی هم بخواهد حق پخش را بخرد باید با دولت وارد مذاکره شود. طبیعی است که دولت هم اجازه ندهد حق پخش از کشور خارج شود. صداوسیما هم هرساله برایش بودجه تعریف می‌شود و برای آگهی‌هایی که درمی‌آورد حساب و کتاب دارد. درواقع از این طریق هزینه‌های خودش را پرداخت می‌کند. حالا این وسط، مطرح‌کردن این موضوع که وزارت اطلاعات پشت این موارد باشد خیلی صحیح نیست چون اصلا قرار نیست منفعتی از این موضوع به این نهاد برسد».
باوجود این صحبت‌ها باید فلش‌بکی به سال گذشته زد، جایی که مدیران عامل تیم‌های بزرگ کشورمان در جلسه‌ای برای گرفتن حق پخش تلویزیونی وارد شور شدند و حتی رویانیان در آن جلسه به صراحت اعلام کرد؛ اگر لازم باشد نزد وزیر اطلاعات هم خواهد رفت. اگر پای این نهاد در این پرونده آنقدر باز نشده مطرح‌شدن رفتن مدیرعاملین باشگاه فوتبال نزد وزیر اطلاعات چه مفهومی خواهد داشت؟
و دوباره تهدید...
حالا با پایان‌یافتن قرارداد سه‌ساله فدراسیون فوتبال با صداوسیما بحث داغ این چندوقت اخیر، آتشین شده است؛ علی کفاشیان رییس فدراسیون فوتبال این‌بار هم همان جمله کلیشه‌ای معروف را به‌زبان آورده است و تهدید کرده که اگر صداوسیما به حقوق این نهاد پایبند نباشد اجازه ورود دوربین به ورزشگاه‌ها را نمی‌دهد.
این تهدید در شرایطی مطرح شده که پیش از این عزیزمحمدی در نامه‌ای به علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی، درخواست کرده بود به وضعیت حق پخش تلویزیونی فوتبال توجه ویژه شود. رییس اتحادیه لیگ کشورمان درباره نامه‌ای که به لاریجانی نوشته، گفت: «قبلا هروقت بحث حق پخش تلویزیونی مطرح می‌شد دوستان به ما می‌گفتند باید از قبل این موضوع در بودجه دیده شود و نمی‌شود همین طور بی‌مقدمه برای آن برنامه‌ریزی کرد. امسال تصمیم گرفتیم پیش از آنکه بودجه‌ای تعریف شود نامه‌ای به شخص آقای لاریجانی بنویسیم و از او تقاضا کنیم حق پخش را در دستور کار خود قرار دهد»
البته مطابق با انتظار مجلسی‌ها به این نامه واکنشی نشان ندادند تا بحث همچنان اندرخم کوچه اول باقی بماند.
اختلافی چندده‌میلیاردی!
علی کفاشیان ظاهرا برنامه‌اش را طوری چیده که حق پخش تلویزیونی را 160میلیاردتومان ببندد؛ تا همین‌جا نزدیک به 120میلیاردتومان بیشتر از پولی است که تا به حال صداوسیما برای فوتبال پرداخت کرده. عزیز محمدی، رییس اتحادیه لیگ هم می‌گوید در نامه‌ای که به لاریجانی نوشته درخواست تخصیص بودجه‌ای 130میلیاردتومانی برای این موضوع داده است و تقریبا نزدیک به 90میلیاردتومان بیشتر از هزینه‌های پیشین. «ببینید ما کار کارشناسی کردیم و به این رقم رسیدیم؛ تلویزیون حالا چه شبکه‌های سراسری و چه شبکه‌های استانی هرفصل نزدیک به 240مسابقه فوتبال پخش می‌کنند؛ اگر این تعداد ضرب در 90دقیقه که طول معمول یک‌مسابقه فوتبال است شود؛ مشخص می‌شود بخش زیادی از صداوسیما با فوتبال پر می‌شود؛ ضمن اینکه بیش از 20ساعت برنامه مرتبط با فوتبال هم در صداوسیما ساخته می‌شود؛ از 90 گرفته تا ورزش و مردم و بقیه برنامه‌های ورزشی که تعدادشان کم هم نیست. ما با حساب حداقل درآمد تلویزیون در طول این مدت از این برنامه‌ها را 260میلیاردتومان برآورد کردیم و از آنها خواستیم نیمی از این پول یعنی مبلغی معادل 130میلیاردتومان را به ما بدهند».
حالا فرض محال اینکه با این رقم‌ها موافقت هم شود؛ یعنی حتی اگر 130میلیاردتومان  یا 160میلیاردتومان هم صداوسیما به فدراسیون فوتبال بپردازد باز هم این رقم در مقیاس کلی و البته پیشنهادات تلویزیون‌های خصوصی ناچیز است. اما نباید فراموش کرد که با پذیرش این موضوع حداقل می‌توان جهش بزرگی در ماجرای حق پخش تلویزیونی برای فوتبال متصور بود. هرچند که شنیده می‌شود صداوسیما حاضر نیست بیش از 60میلیاردتومان هزینه کند و بعید به‌نظر می‌رسد که گره این‌کلاف سردرگم به این زودی‌ها باز شود.