سوءهاضمه، مشکل‌هایی در هضم و جذب غذاهاست و به اشکال مختلف مانند نفخ، دل‌درد، اسپاسم، یبوست، اسهال، دیر و مشکل هضم‌شدن غذا، ترش‌کردن معده و... خود را نشان می‌دهد...

بسیاری از این موارد را می‌توان با رژیم غذایی مناسب یا گیاهان دارویی و داروهای گیاهی تسکین‌ داد یا درمان کرد. گیاهان حاوی اسانس (رایحه) از مهم‌ترین گیاهانی هستند که از قدیم به‌‌عنوان طعم‌دهنده و خوشبوکننده غذاها و تسکین دهنده اختلال‌های سوءهاضمه مصرف می‌‌شده‌اند زیرا به علت داشتن مواد و ترکیب‌های اسانسی به سرعت جذب می‌شوند و آثار خود را ظاهر می‌کنند.

این گیاهان که بیشتر به‌صورت ادویه‌های مختلف، به‌خصوص در شرق آسیا از جمله هندوستان و چین مصرف بالایی دارند شامل نعناع، گشنیز، بادرنجبویه، زیره‌ سبز و سیاه، رازیانه، دارچین، هل، جوزبویا و.... است که رایج‌ترین و موثرترین‌های آنها در درمان نفخ عبارتند از:

 1- نعناع:

گیاه معروفی است که در جهان به «مینت» مشهور است. این گیاه حداقل 33 گونه دارد که بیش از 15گونه از آنها در ایران موجود است. نعناع یکی از پرمصرف‌ترین گیاهان خوراکی دارویی جهان و اسانس (رایحه) آن از پرمصرف‌ترین‌ها در صنایع دارویی و بهداشتی از جمله خمیردندان‌هاست.

از اسانس نعناع (روغن معطر آن) برای ساخت داروهای ماساژدرمانی به وفور استفاده می‌شود. 2 نوع نعناع به نام‌های «نعناع فلفلی» و «نعنای قمی» در ایران مصرف بیشتری دارند. محصولات گیاهی نعناع به‌صورت تازه، خشک، عصاره، عرق گیاهی، چای کیسه‌ای و تنتور مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته این گیاه آثار قوی و ایده‌آل ضدنفخ، ضددرد (دل‌درد) و ضداسپاسم دارد و بسیار زوداثر است.

 2- گشنیز:

گیاهی خوراکی و دارویی است که از قسمت‌ هوایی (برگ‌ها) و میوه آن در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی بهداشتی استفاده می‌شود. گشنیز از خانواده جعفری و دارای رایحه خوشی‌ است که بیشتر آثار گیاه عمدتا به آن ارتباط دارد. آثار این گیاه عبارتند از: مقوی معده، ضداسپاسم، ضددرد (دل‌درد)، ضدمیکروب، ضدقارچ، تقویت‌کننده قوای جنسی، هضم‌کننده غذا، صفراآور، آرام‌بخش، کاهش‌دهنده قندخون، کاهش‌دهنده چربی‌خون و کاهش‌دهنده فشار‌خون.

3-بادرنجبویه:

گیاهی است از خانواده نعناع که از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی به نعناع دارد ولی بوی آن متفاوت است. این گیاه که از گیاهان خوراکی- دارویی پرمصرف دنیاست به نام ملیسا هم مشهور است و از زمان‌های قدیم در بسیاری از نقاط دنیا به‌عنوان ضدنفخ، ضدتب و معرق مورداستفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین آثار بادرنجبویه که از نظر علمی به اثبات رسیده، آثار ضددرد، ضدباکتری، ضدویروس تبخال، ضدهیستامین، ضدتب، ضدنفخ، آرام‌بخش، خواب‌آور، مقوی قلب، مقوی معده و ضداسپاسم است.

از گیاهان دیگری که مصرف بالا و خواص مشابهی با نعناع، گشنیز و بادرنجبویه دارند شامل زیره سبز و سیاه (از دانه‌های آنها استفاده می‌شود)، دارچین (از پوست درخت به‌دست می‌آید)، هل (دانه‌های گیاه) و جوزبویا (میوه گیاه) را می‌توان نام برد که همگی اسانس (رایحه) دارد و به غیر از مصرف برای درمان سوءهاضمه، دارای آثار مفید دیگری هم هستند.